بسم الله الرحمن الرحیم

محتوای کلی سوره #مائده:

این سوره مشتمل بر برخی معارف اسلامی و بعضی احکام و وظایف دینی است.۱
شاید بتوان گفت که دعوت به #وفای به عهد و پیمان های #درست، هدف اصلی این سوره باشد.۲

 ۱-نمونه،ج ۴،ص ۲۴۱ و ۲۴۲
 ۲-المیزان،ج۵،ص ۱۶۰

نکاتی درباره #آیه۱سوره مائده

اهمیت #وفای به عهد و پیمان ها و قراردادها:

این سوره ی مبارک با توصیه به وفای به عهد آغاز می شود.مفسران، این نکته را ذکر کرده اند که منظور از پیمان ها و قراردادها، همه ی پیمان هایی است که انسان می تواند ببندد؛اعم از پیمان بنده با خداوند، پیمان مردم با پیامبر یا امامشان،پیمان انسان با خودش و پیمان های بین مردم  مانند قراردادهای مالی، قرارداد ازدواج،و ... .
با دقت در اجتماع انسان ها در می یابیم که اساس یک جامعه بر قراردادها و پیمان ها استوار است؛از کوچک ترین جامعه یعنی خانواده گرفته تا جوامع بزرگی مثل کشور.
به همین جهت ،قرآن به شدت بر وفای به عهد و پیمان تاکید کرده است.حتی پس از فتح مکه که قدرت به دست مسلمانان افتاد و قرآن حکم کرد که مشرکان، یا مسلمان شوند یا خونشان ریخته شود ،قید فرمود که با مشرکانی که با آن ها عهد بسته اید، کاری نداشته باشید تا هنگامی که مدت عهدشان تمام شود(آیات ابتدایی سوره #توبه).
البته روشن است که وفای به عهد تا زمانی درست است که طرف مقابل به آن وفا کند.۳
پیشوایان معصوم (ع) نیز تاکید فراوانی بر وفای به عهد کرده اند.
از #پیامبر اکرم (ص) روایت شده است:"کسی که به پیمان خود #وفادار نیست،#دین ندارد."
در روایت دیگری ازامام #صادق (ع) آمده است ·"#سه چیز است که خداوند به هیچ کس اجازه ی مخالفت با آن را نداده است:

 ۱-#ادای امانت درمورد هرکس:نیکوکار باشد یا بدکار.

 ۲-#وفای به عهد درمورد هرکس:نیکوکار باشد یا بدکار.

 ۳-#نیکی به پدر و مادر:نیکو کار باشد یا بدکار."

 ۳-المیزان،ج ۵،ص ۱۶۹
 ۴-نمونه،ج ۴،ص ۲۴۶

نکاتی درباره ی #آیه۶سوره #مائده

اثرات معنوی #وضو:

فراتر از فوایدی که از نظر #بهداشتی برای وضو ذکر شده است،از نظر #معنوی و #تربیتی نیز وضو تاثیر زیادی در انسان ایجاد می کند؛ البته به شرط این که با قصد #قربت و برای خدا انجام شود .
در روایاتی از امام رضا(ع) می خوانیم: "دستور به وضو گرفتن در آغاز عبادت برای این است که  بندگان هنگامی که در پیشگاه خدا می ایستند و با او مناجات می کنند،#طاهر باشند و از آلودگی ها و نجاست ها پاک شوند.علاوه بر این ،وضو سبب می شود که آثار #خواب و کسالت از انسان برطرف شود و دل و جان او برای قیام در پیشگاه خدا پاکیزه گردد."۳

۳-نمونه،ج ۴،ص ۲۹۱

نکاتی درباره ی #آیه۱۳سوره #مائده

#بیماری مهلک بشر:

کلمه ی #قساوت به معنای #سختی است و برای سنگ سخت به کار می رود.
به کار بردن این کلمه درمورد قلب،بیانگر نداشتن #تواضع و خشوع در برابر حق و  تاثیرناپذیری در برابر مهربانی است.قرآن در موارد متعددی به قساوت قلب اشاره کرده و این آیه یکی از مجازات های یهودیان پیمان شکن را قساوت قلب ایشان برشمرده است.در آیه ۱۶سوره #حدید آمده است:"آیا وقت آن نرسیده است که دل های مومنان در برابر ذکر خدا و آن چه از حق نازل شده است،خاشع گردد و مانند کسانی نباشند که در گذشته به آن ها کتاب آسمانی داده شد،سپس زمانی طولانی بر آن ها گذشت و قلب هایشان قساوت پیدا کرد و بسیاری از آن ها گنهکارند."۴
در روایات نیز درمورد این بیماری مهلک روحی به شدت هشدار داده شده است.در روایتی از امام #صادق (ع) می خوانیم: خداوند متعال به #موسی (ع) وحی فرستاد که "ای موسی،از زیاد شدن #اموال خوشحال مباش و یاد مرا در هیچ حال ترک مکن؛چرا که زیاد شدن مال غالبا موجب #فراموش کردن #گناهان می گردد و ترک #یاد من موجب قساوت قلب می شود ".
در روایتی از #امیرالمومنین (ع) نقل شده است: "اشک ها خشک نمی شود مگر به خاطر #سختی دل ها و دل ها سخت و سنگین نمی شود مگر به خاطر فزونی #گناه."۵

 ۴-المیزان ،ج۵،ص۲۴۵
 ۵-نمونه،ج۱۹،ص۴۲۸

نکاتی درباره ی #آیه ۱۴ سوره #مائده

آتش #کینه و عداوتی که در میان مسیحیان افروخته شد:

حضرت عیسی (ع) #پیامبر رحمت بود و مردم را به صلح و صفا می خواند،آن ها را به آخرت توجه می داد و از دنیاخواهی و نزاع و کشمکش بر سر ثروت و قدرت  و لذات ناچیز دنیایی برحذرشان می داشت؛لکن کسانی که ادعای پیروی او را می کردند، برخلاف مواعظ و دستورهای او عمل می کردند و به همین جهت خداوند به جای صلح و صفا و برادری -که عیسی (ع) به آن دعوت می کرد -در میان آن ها آتش کینه و دشمنی را برافروخت و فرمود که این آتش تا قیام قیامت روشن خواهد بود.
اگر تاریخ مسیح (ع) را بررسی کنیم، خواهیم دید که از زمانی که مسیح (ع) به آسمان برده شد، در میان حواریون و مدعیان تبلیغ مسیحیت اختلاف افتاد و اختلافات مسیحیان روز به روز بیش تر شد تا همه ی مسیحیت را فراگرفت  و آن ها از همان آغاز به جان هم افتادند و جنگ ها و قتل ها و غارت ها و آوارگی ها ی بسیاری را به وجود آوردند تا کار به جنگ های جهانی و بین الملل کشید که اساس زندگی بشر را در روی زمین تهدید کرد.
همه ی این ها نتیجه ی رها کردن هدایت الهی و دنیاطلبی و هوی پرستی است.۱
روشن است که اگر #مسلمانان هم راه مسیحیان را ادامه دهند، به همان سرنوشت گرفتار خواهند شد.۲


 ۱-المیزان،ج ۵،ص۲۴۶
 ۲-نمونه،ج۴،ص۳۱۹

نکاتی درباره ی #آیه ۲۰ سوره #مائده

نعمت #استقلال و #آزادی از ذلت #بردگی فرعونیان:

در تفسیر این جمله از آیه که می فرماید "و جعلکم ملوکا "مفسران گفته اند که یعنی به شما استقلال داد و از ذلت بردگی فرعونیان و زورگویی های آن ها نجاتشان داد؛چون کلمه ی ملک جز این معنایی ندارد که انسان در امور خود و خانواده و ثروتش استقلال داشته باشد.
#بنی اسرائیل در زمان حضرت #موسی (ع) در بهترین نظام اجتماعی -که نظام توحید و یگانه پرستی بود-زندگی می کردند؛نظامی که آن ها را به پیروی از خدا و پیامبرش وادار می کرد.در آن زمان، عدالت به طور کامل در جامعه برقرار بود؛ به هیچ یک از امت های دیگر تجاوز نکردند و اختلاف طبقاتی که جامعه را به فساد می کشاند و نظام ارباب و رعیتی در میان آن ها وجود نداشت و هیچ کس به جز موسی (ع) بر آن ها فرمانروایی نمی کرد.او پیامبر خدا و معصوم از خطا بود و هرگز روش پادشاهان و فرمانروایان ظالم را پیش نگرفت.
موسی (ع) قوم خود را متوجه این نعمت بزرگ کرد که خدا به آن ها ارزانی کرده بود و به آن ها فرمود:"به یاد آورید هنگامی را که خداوند شما را صاحب اختیار خود قرار داد."



 ۲-المیزان،ج ۵،ص ۲۹۳

نکاتی درباره ی #آیه۲۹ سوره مائده

انتقال گناهان #مقتول به #قاتل:

از #امام باقر (ع) در ذیل این آیه روایت شده است:" کسی که مومنی را بکشد،خداوند تمام #گناهان مقتول را به گردن قاتل می افکند و مقتول را از گناه پاک می کند."


 ۵-صافی،ج ۲،ص ۲۷

نکاتی درباره ی #آیه ۲۵سوره #مائده

#توسل؛ حقیقتی از متن قرآن:

توسل به معنای #تقرب جستن یا نزدیک شدن به چیزی از روی #علاقه و رغبت است.۴

بنابراین،"وسیله" در این آیه معنی بسیار وسیعی دارد و شامل هرکار و هرچیزی می شود که باعث نزدیک شدن به پیشگاه مقدس پروردگار می گردد؛
چنان که در روایتی از #امیرالمومنین (ع)، " ایمان به خدا و پیامبر (ص)،جهاد در راه خدا،کلمه ی اخلاص(لا اله الا الله)،نماز،زکات،روزه ی ماه رمضان،حج،صله ی رحم،صدقه ی آشکار و پنهان و همه ی کارهای نیک "،وسیله برشمرده شده و توسل به آن ها لازم شمرده شده است.
از آیات #قرآن و روایات معصومین (ع) به خوبی استفاده می شود که وسیله قرار دادن مقام انسان #صالحی در پیشگاه خدا و طلب چیزی از خداوند به خاطر او ،به هیچ وجه ممنوع نیست و با #توحید منافات ندارد؛چنان که در روایتی می خوانیم : "به وسیله ی #امام به خدا نزدیک شوید."۴

 ۳-المیزان،ج ۵،ص ۲۲۵
 ۴-پیشین،ص ۲۴۱

نکاتی درباره ی #آیه ۳۸ سوره #مائده

کیفر #سرقت:

قرآن در حکم این آیه نیز همانند سایر احکام، ریشه ی مطلب را بیان کرده و شرح آن را به سنت #پیامبر (ص) واگذار نموده است.از مجموع روایات اسلامی استفاده می شود که اجرای این حد اسلامی (#بریدن دست دزد)،شرایط زیادی دارد که بدون وجود آن ها این کار #جایز نیست(شرح آن در کتب فقهی آمده است).
البته هر نوع #دزدی به هر شکل و اندازه در اسلام #حرام است؛
اما حد بریدن دست تنها در صورت جمع شدن شرایط آن اجرا می شود.
در میان فقهای ما معروف این است که اندازه ی قطع دست سارق،تنها #چهار انگشت دست راست وی است،نه بیشتر؛اگرچه فقهای اهل تسنن، بیش از آن گفته اند.۱

 ۱-نمونه،ج ۴،ص ۳۷۶

نکاتی درباره ی #آیه ۴۵ سوره #مائده

پاداش چشم پوشی از #قصاص:

در ذیل این جمله از آیه که می فرماید "و اگر کسی آن را ببخشد (و از قصاص صرف نظر کند)،#کفاره (گناهان ) او محسوب می شود".

از امام #صادق (ع) روایت شده است :"به همان مقدار که شخص از قصاص جراحت و غیر جراحت صرف نظر کند(و محکوم را ببخشد)،گناهانش بخشیده می شود."

همچنین در روایتی از پیامبر (ص) می خوانیم: "اگر مردی دندانش شکسته یا دستش بریده شود یا چیزی (از اعضای بدن او) قطع شود یا در بدنش جراحتی ایجاد شود و از آن درگذرد ،به مقدار دیه ای که می توانست بگیرد و نگرفته،از گناهانش بخشیده می شود.
اگر یک چهارم دیه باشد،از یک چهارم گناهان؛ اگر یک سوم دیه باشد ،از یک سوم گناهان و اگر تمام دیه باشد،از تمام گناهان او چشم پوشی می شود. "۴

 ۴-المیزان،ج ۵،ص ۲۷۳

نکاتی درباره ی #آیه ۴۵ سوره #مائده

پاداش چشم پوشی از #قصاص:

در ذیل این جمله از آیه که می فرماید "و اگر کسی آن را ببخشد (و از قصاص صرف نظر کند)،#کفاره (گناهان ) او محسوب می شود".

از امام #صادق (ع) روایت شده است :"به همان مقدار که شخص از قصاص جراحت و غیر جراحت صرف نظر کند(و محکوم را ببخشد)،گناهانش بخشیده می شود."

همچنین در روایتی از پیامبر (ص) می خوانیم: "اگر مردی دندانش شکسته یا دستش بریده شود یا چیزی (از اعضای بدن او) قطع شود یا در بدنش جراحتی ایجاد شود و از آن درگذرد ،به مقدار دیه ای که می توانست بگیرد و نگرفته،از گناهانش بخشیده می شود.
اگر یک چهارم دیه باشد،از یک چهارم گناهان؛ اگر یک سوم دیه باشد ،از یک سوم گناهان و اگر تمام دیه باشد،از تمام گناهان او چشم پوشی می شود. "۴

 ۴-المیزان،ج ۵،ص ۲۷۳

نکاتی درباره ی آیه ۵۰ سوره #مائده

ارکان #قضاوت:

در این آیه و آیات پیش ،برقضاوت تاکید فراوانی شده است.

مهم ترین ارکان قضاوت ،دو چیز است: #عدالت و #علم.
در صورتی که یکی از این دو یا هر دوی این ها در قضاوت نباشد ،قضاوت باطل و مردود است.

در روایتی از امام #صادق (ع) آمده است:"قاضیان #چهار گروه هستند: سه گروه آن ها در آتش و تنها یک گروه بهشتی اند.

این چهار گروه عبارت اند از :

۱-کسی که ظالمانه قضاوت کند؛درحالی که (حق را )می داند.پس او در آتش است.

۲-کسی که ظالمانه قضاوت کند؛ در حالی که (حق را هم) نمی داند.او نیز در آتش است.

۳-کسی که درست قضاوت کند و نمی داند(که حکم حق چیست).او هم در آتش است.

۴-کسی که به حق قضاوت کند و حق را بداند.او در بهشت است.۶


 ۶-المیزان،ج۵،ص ۳۷۴


نکاتی در مورد #آیه54سوره_مائده
آنان که خدا را دوست دارند و#خدا دوستشان دارد:
درباره این آیه تفاسیر بسیاری موجود است .در روایات زیادی که از طرق #شیعه و اهل تسنن وارد شده ،میخوانیم که این آیه درباره #علی(ع)در فتح خیبر نازل شده.
از این رو میببینیم که پیامبر بعداز توانایی نداشتن عده ای از فرماندهان لشکر اسلام برای فتح #خیبر،شبی رو به آنها کردو فرمود:
"بخدا سوگند فردا پرچم را به دست کسی میسپارم که خدا وپیامبرش را دوست دارد و خدا وپیامبرش نیز اورا دوست دارند .پی در پی حمله میکند وهیچگاه از برابر آنها نمیگریزد و ازاین میدان باز نخواهد گشت مگر اینکه خدا به دست او پیروزی ار نصیب مسلمانان میکند."
او کسی نبود جز علی(ع).
در روایت دیگری میخوانیم که وقتی از پیامبر درباره این آیه سوال کردند دست خودرا برشانه #سلمان فارسی زد وفرمود:"این شخص و یاران وهموطنان او هستند."سپس پیامبر فرمود:"اگر دین(و در روایت دیگری اگر علم)به ستاره ثریا بسته باشد ،مردانی از#فارس آنرا در اختیار خواهندگرفت."
درروایات دیگری میخوانیم این آیه درباره #یاران_مهدی (عج)نازل شده.
البته این روایات ،باهم تضاد ندارند؛زیرا این آیه مفهوم کلی را بیان میکند که امام علی(ع) یا سلمان فارسی مصداقهای مهم آن هستند  وکسان دیگری که این برنامه ها را تعقیب کنند،مشمول آن میشوند.


✍نکاتی در مورد آیه 55سوره مائده:
پرداخت زکات در رکوع نماز:
تمام مفسران #شیعه و بسیاری از اهل تسنن تصریح کردند که منظور این آیه،شخص امیرالمومنین علی بن ابیطالب است.
از امام باقر نقل شده است:"گروهی از#یهودیانی که اسلام آورده بودند نزد پیامبر آمدند و عرضه داشتند ای پیامبر خدا،حضرت #موسی یوشع بن نون را #وصی خود قرارداد ،وصی وسرپرست ما بعدازشما چه کسی است؟پس این آیه نازل شد .حضرت فرمود برخیزید و به مسجد بروید .پس #گدایی از مسجد بیرون آمد .پیامبر به اوفرمود :آیا کسی چیزی به تو داد؟گفت بله،این #انگشتر را.فرمود چه کسی آنرا به توداد؟گفت:آن مردی که نماز میخواند وبه امام علی (ع)اشاره کرد.پیامبر فرمود:وقتی که آنرا به توداد در چه حالتی بود؟گفت:درحال #رکوع بود.دراین هنگام پیامبر تکبیر گفت و اهل مسجد نیز تکبیر گفتند.پس پیامبر فرمود پس از من علی ،سرپرست شماست.

نکاتی درمورد آیه60سوره مائده
مسخ:
این جمله از آیه شریفه که میفرماید:"و از آنها میمونها وخوکهایی قرارداده"،به موضوع«مسخ»(تغییرشکل انسان وتبدیل شدن او به حیوان )اشاره دارد.
قرآن کریم درچند مورد به مسخ اصحاب سبت وتبدیل شدن آنها به میمون و بوزینه اشاره کرده؛چنانکه در آیه65سوره بقره میفرماید :"وبطورقطع،از حال کسانی از شما که در روز شنبه نافرمانی و گناه کردند آگاه شده ایم.مابه آنها گفتیم:بهصورت بوزینه هایی طردشده درآیید"
بعضی گفته اند عده ای از اصحاب حضرت عیسی که پس از فرود آمدن مائده آسمانی کافرشدند ،مسخ شدند وبصورت خوک درآمدند.
از برخی روایات استفاده میشود که گروههای نافرمان دیگری نیز درتاریخ مسخ شده اند.
مسخ،برداشته شدن پرده از چهره باطنی انسانهای گنه کار درهمین دنیاست که بصورت محدودی دراین مرحله از جهان هستی-برای مجازات برخی اقوام سرکش وبیدارشدن انسانهای دیگر-انجام شده است؛اما این پرده برداری بصورت گسترده تر در زندگی پس از مرگ و بصورت عمومی در قیامت خواهد بود.
درروایتی آمده که شخصی بنام ابوبصیر در موسم حج به امام صادق(ع)عرض کرد :چقدر حج گزار زیاد است!!امام فرمود:"چقدر زجه زننده زیاد است وحج گزار کم"سپس امام بخواست خداپرده را از چشمان ابوبصیرکنارزد و چون اوبه جمعیت حج گزار نگاه کرد،درمیان حیوانات گونه گون،اندکی انسان دید.
عقاید جسارت آمیز یهود درمورد پروردگار:
صحیح ترین تفسیر این آیه این است که وقتی یهودیان ،آیاتی راشنیدند که درآنها صدقات،به قرض بخدا تعبیرشده است-مانند آیه245بقره که میفرماید"وکیست که بخداوندقرض نیکو دهد"-باریشخند گفتند :دست خدابسته است و نمیتواند برای نیازهایش در ترویج دین و زنده کردن دعوتش خرج کند وبهمین خاطر از مردم قرض خواسته است.
ازتورات کنونی چنین برمی آید که برخی امور میتواند خدارادرمانده کند ومانع رسیدن به اهداف او گردد؛مانند داستان برخی از انسانهای نیرومند که جلوی خواست خداراگرفتند.شاهداین مطلب ،داستانهاییست که از انبیای گذشته مانند آدم و غیراو در تورات آمده است.
در روایتی از امام صادق(ع)درتفسیر این آیه میخوانیم :"منظور یهود ازاینکه گفتند دست خدابسته است ،اینست که آنها گفتند خدا کارخلقت راتمام کرده ودیگر هیچ کار جدیدی نمیکند جز آنچه درابتدا تقدیر کرده،خداوند سخن آنهارارد کرد وفرمود :"بلکه دستان او باز است و هرگونه بخواهد،میبخشد وانفاق میکند"؛یعنی به صلاح دید خود ،هرکاری را عقب یاجلو می اندازد یا زیاد وکم میکند"

منابع:#اطیب البیان.جلد4.صفحه411
#المیزان.جلد6.صفحه32-40